صادرات و واردات کشور عمان: بررسی جامع مهم ترین کالاهای تجاری این کشور

بررسی جامع روندهای صادرات و واردات در کشور عمان با نگرشی بر نقش ایران

همان‌طور که در مقالات قبلی نیز به این موضوع اشاره کردیم، در سال‌های اخیر کشور عمان با آن همه اصلاحات و تغییراتی که در ساختار صادرات و واردات خود صورت داده است به یکی از بهترین کشورهای منطقه و خاورمیانه برای شروع کسب و کار از جمله صادرات و واردات تبدیل شده است. بر اساس آمار و ارقام منتشر شده از سوی نهادهای بین المللی، کشور عمان از نظر شاخص تسهیل در تجارت در سطح بسیار خوبی قرار دارد و همین موضوع این کشور را به یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاران خارجی بدل کرده است. در این مقاله از سندبادقصد داریم که مروری جامع بر صادرات و واردات کشور عمان و رویکردهای آن با نگرشی بر سهم ایران در آن داشته باشیم.

اهمیت صادرات به کشور عمان

امروزه تجارت بین‌الملل به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه و رشد اقتصادی کشورها از طریق افزایش فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. پیوستن به زنجیره ارزش جهانی و توسعه صادرات در کشورهای در حال توسعه زمینه بهبود رقابت‌پذیری را در این کشورها فراهم می‌کند و افزایش ارزش افزوده محصولات، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و ایجاد فرصت‌های شغلی را به همراه خواهد داشت.

در ایران نیز اهمیت توسعه صادرات غیرنفتی لزوم دسترسی به بازارهای خارجی را بیش از پیش آشکار می‌سازد. با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور، بازار مصرف نسبتاً قابل توجهی در کشورهای همسایه ایران مانند عمان وجود دارد که توسعه صادرات به آن‌ها مستلزم شناسایی نیازهای وارداتی این کشورها است.

بیشتر بدانید:قوانین صادرات و واردات در کشورهای خاورمیانه چیست؟

تجارت کالا در کشور عمان

با توجه به آمارهای مرکز تجارت بین‌المللی، عمان در سال 2016 صادراتی به ارزش 5/24 میلیارد دلار و به مقدار حدود 66 میلیون تن و وارداتی معادل 6/23 میلیارد دلار و به مقدار حدود 42 میلیون تن را رقم زده است. صادرات عمان به میزان بالایی به نفت وابسته است، به طوری که هر ساله سهم قابل توجهی از صادرات این کشور را اقلام نفتی مندرج در فصل 27 کتاب مقررات صادرات و واردات در برداشته است. طی 10 سال اخیر سهم این اقلام از ارزش صادرات عمان، بین 60 تا 80 درصد در نوسان بوده است. البته باید ذکر کرد که این سهم در سه سال اخیر کاهش بسیار قابل توجهی را تجربه کرده که دلیل اصلی آن افت ارزش نفت است.

از سال 2010 تا سال 2016، بیشترین میزان صادرات عمان مربوط به سال 2013 بوده و پس از آن با افت قیمت نفت از اواسط 2014 ارزش صادرات این کشور وارد روندی نزولی شده است. صادرات عمان در سال 2016 نسبت به سال 2015 حدود 5/23 درصد افت ارزشی داشته که سهم اقلام نفتی از این مقدار کاهش، معادل 14 واحد درصد بوده است. واردات عمان در دو سال اخیر با افت ارزشی مواجه بوده که به نظر می‌رسد در این بخش نیز اقلام نفتی، عامل اصلی کاهش بوده است. در سال 2016، نسبت به سال 2015 ارزش واردات عمان افت نزدیک به 22 درصدی را تجربه کرده که کاهش ارزش واردات روغن‌های سبک و فرآورده‌های با کد تعرفه 271012 نقش اصلی در این میزان افت را با سهم نزدیک آن 5/3 واحد درصدی داشته است.

در سال‌های گذشته و قبل از سال 2014 صادرات عمان نسبت به واردات آن در سطح بسیار بالایی قرار داشت و این کشور با مازاد قابل توجهی در تراز تجاری خود همراه بود اما در دو سال اخیر با کاهش چشمگیر صادرات این کشور، فاصله صادرات و واردات آن کمتر شده و تراز تجاری نیز به رغم مثبت بودن آن کاهش قابل توجهی را تجربه کرده است.

مهم‌ترین شرکای تجاری کشور عمان

با توجه به آمارهای مرکز تجارت بین‌المللی، عمان در سال 2016، بیشترین صادرات را به چین با رقم صادرات 10/7 میلیارد دلار با سهم 6/43 درصد از ارزش کل صادرات عمان به جهان داشته است. همچنین قریب به نیمی از نیاز وارداتی عمان در این سال از امارات متحده عربی با رقم واردات 10/5 میلیارد دلار تأمین شده است. در بین مبادی عمده وارداتی عمان، ایران در ششمین جایگاه به لحاظ ارزشی قرار دارد.

مهم‌ترین کالاهای تجارتی در کشور عمان

بررسی آمارهای تجارت عمان در سال 2016 نشان می‌دهد که در بین گروه‌های کالایی، بیشترین حجم تجارت عمان در سال 2016 مربوط به فرآورده‌های نفتی بوده و انواع راکتور و ماشین‌آلات صنعتی و وسایل نقلیه در رده‌های بعد از آن قرار دارند. بیشترین ارزش واردات عمان در سال 2016، به انواع رآکتورها و ماشین‌آلات صنعتی اختصاص داشته است. سهم این گروه کالایی از ارزش کل واردات عمان در سال 2016، حدود 21 درصد بوده است. پس از آن، دو گروه کالایی وسایل نقلیه زمینی و فرآورده‌های نفتی با سهم به ترتیب 11 درصد و 8 درصد از ارزش کل واردات عمان در سال 2016، در رده‌های بعدی قرار دارند. بیشترین ارزش صادرات عمان در بین گروه‌های کالایی نیز به فرآورده‌هایی نفتی اختصاص داشته و سهمی بیش از 62 درصد ارزشی کل صادرات عمان را در بر گرفته است. پس از فرآورده‌های نفتی، گروه‌های کالایی وسایل نقلیه زمینی به غیر از وسایل روی خط راه‌آهن و محصولات شیمیایی آلی با سهم به ترتیب 10 و 4 درصد بیشترین سهم از ارزش واردات سال 2016 را داشته‌اند.

روابط تجاری عمان با ایران

بر اساس آمارهای گمرک، در چند سال اخیر، حجم تجارت یا به عبارتی مجموع صادرات و واردات کالایی ایران و عمان تقریباً رو به افزایش بوده است. در سال 1385 حجم تجارت ایران و عمان معادل 87 میلیون دلار بوده و این رقم در سال 1395 تقریباً 7 برابر شده و به حدود 612 میلیون دلار رسیده است. به طور متوسط از سال 1385 تا 1395 ارزش صادرات ایران به عمان سالانه حدود 24 درصد رشد داشته و ارزش واردات ایران از عمان نیز طی این دوره متوسط رشد سالانه 11 درصدی را تجربه کرده است.

رشد ارزش صادرات ایران به عمان در سال 1395 نسبت به سال 1394 نیز معادل 45 درصد بوده که محصولات آهنی حاصل از احیاء مستقیم کلوخه‌های معدنی آهن با کد تعرفه 72031000 بیشترین سهم یعنی 16 واحد درصد را از این رشد داشته است. این کالا در سال 1394 به عمان صادر نشده بود، اما در سال 1395 حدود 61 میلیون دلار از این محصول به عمان صادر شده است. طی 10 سال اخیر، تراز تجاری ایران با عمان در برخی سال‌ها با کسری همراه بوده است. بخصوص در سال‌های 1390 و 1392 که نسبتاً ایران کسری تراز تجاری قابل توجهی با عمان داشته است. لازم به ذکر است که در این سال‌ها، عامل مسلط در کسری تراز تجاری ایران با عمان افزایش نسبتاً بالای ارزش واردات ایران از عمان بوده است. با این حال از سال 1392 به بعد روند صعودی ارزش صادرات ایران به عمان و روند نزولی واردات ایران از عمان، موجب شده ایران در تجارت با عمان با مازاد تراز تجاری قابل توجهی همراه باشد.

در ارتباط با تجارت ایران و عمان به لحاظ وزنی نیز آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر صادرات ایران به عمان به لحاظ وزنی با رشد نسبتاً بالایی همراه بوده است. بر اساس آمارها از سال 1390 تا 1395، صادرات ایران به عمان به لحاظ وزنی حدود 12 برابر شده است.

در سال 1395 نیز وزن صادرات ایران به عمان معادل 4/1 میلیون تن بوده و نسبت به سال 1394 بیش از دو برابر شده است. با نگاهی به جزئیات اقلام صادراتی ایران به عمان، می‌توان گفت اضافه شدن سیمان‌های پودر نشده موسوم به کلینکر به اقلام صادراتی ایران به عمان در سال 1394 اصلی‌ترین عامل رشد صادرات ایران به عمان با سهم از رشد 7/62 درصدی است.

سیمان‌های پودر نشده موسوم به کلینکر با کد تعرفه 25231000 که به نسبت از وزن بالایی برخوردار است، در سال 1395 در لیست اقلام صادراتی ایران به عمان وجود نداشت اما در سال 1394 از ایران به عمان صادر شده و سهمی حدود 26 درصد از وزن کل صادرات ایران به عمان را از آن خود کرده است.

آمارهای تجارت ایران و عمان نشان می‌دهد که طی 10 سال گذشته، متوسط قیمت اقلام صادراتی ایران به عمان تقریباً ثابت بوده و نوسان زیادی نداشته است. این در حالی است که در ارتباط با متوسط قیمت اقلام وارداتی ایران از عمان، در برخی از سال‌ها شاهد نوسان‌های چشمگیری بوده‌ایم. به طور مثال در سال 1386 متوسط قیمت اقلام وارداتی ایران از عمان معادل 7 هزار دلار بر تن بوده، در حالی که این رقم در سال 1388 تنها معادل 756 دلار بر تن ثبت شده است. همچنین در سال 1395 نسبت به 1394، قیمت اقلام وارداتی ایران از عمان حدود 2 برابر شده است.

در بین اقلام وارداتی ایران از عمان در سال 1395 و 1394، بیشترین رشد قیمت را اسپکترومتر که تشعشات اپتیکی مانند ماوراء بنفش، مرئی، مادون قرمز را به کار می‌گیرد با کد تعرفه 90273020 داشته است. در سال 1395 نیز متوسط قیمت اقلام صادراتی ایران به عمان 388 دلار بر تن و متوسط قیمت اقلام وارداتی ایران از عمان معادل 4 هزار و 392 دلار بر تن بوده است، در حالی که متوسط قیمت صادراتی و وارداتی کل کشور در سال 1395 به ترتیب معادل 329 دلار به تن و 1308 دلار به تن است. به عبارتی در این سال، ایران نسبت به اقلامی که از عمان وارد می‌کند، کالاهای ارزان‌تری را به این کشور فروخته است.

مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به عمان

جدول 4 فهرست 20 گروه کالایی که ایران در سال 1395، بیشترین صادرات را از آن‌ها به عمان داشته نشان می‌دهد. در سال 1395، بیشترین صادرات ایران به عمان مربوط به گروه کالایی چدن، آهن و فولاد با ارزش حدود 220 میلیون دلار اختصاص داشته است. پس از آن حیوانات زنده و انواع گوشت و سایر سوخت‌های معدنی در رده‌های بعدی قرار دارند. در بین 20 قلم گروه کالایی که ایران بیشترین صادرات را از آن‌ها به عمان داشته، وارداتی از عمان به ایران صورت نگرفته است.

پتانسیل‌های صادرات به کشور عمان

طبق آمارهای مرکز تجارت بین‌المللی، کل ردیف‌های تعرفه 6 رقمی که عمان در سال 2016 آن‌ها را وارد کرده بالغ بر 4275 ردیف بوده که 326 ردیف از آن‌ها سهمی حدود 80 درصد ارزش واردات این کشور را تشکیل می‌دهد. مقایسه این اقلام با اقلام صادراتی ایران به عمان بر اساس آمارهای گمرک نشان می‌دهد که سابقه صادراتی 346 ردیف تعرفه از ایران به عمان در سال 1395 وجود داشته است. همچنین از بین ردیف‌های تعرفه وارداتی عمان در سال 2016 که ایران نتوانسته در سال 1395 آن‌ها را به این کشور صادر کند، ایران در 2298 ردیف تعرفه دارای پتانسیل صادراتی بوده است.

سخن آخر

بازار عمان روز به روز در حال گسترده شدن است و این روند با اصلاحاتی که دولت صورت داده است روند تندتری به خود گرفته است. در سال‌های اخیر با دسته و پنجه نرم کردن کشور عمان با چالش افت قیمت نفت در بازارهای جهانی تمامی سعی خود را معطوف به استفاده از درآمدهای ناشی از صادرات و واردات کرده است و تا حدود زیادی این روندهای تسهیل سازی کرده است. بازار عمان پتانسیل‌های زیادی در تمامی بخش‌ها دارد و درک آن برای سرمایه‌گذاران کشور ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

لطفا نظرات خود را به جهت بهبود در امر تولید محتوا با ما در میان بگذارید.