مصر : آشنایی با وضعیت اقتصادی این کشور

چرا کشور مصر می‌تواند به یکی از مقاصد صادراتی مهم ایران تبدیل شود؟

کشور مصر از جمله کشور‌های منطقه خاورمیانه است که از پتانسیل بالایی برخوردار است. این کشور نیز به مانند کشور ترکیه اقتصادی وابسته به نفت ندارد و عمده بخش‌های اقتصاد آن به رود نیل وابسته هستند. روابط تجاری، صادراتی و وارداتی میان کشور مصر و ایران نسبت به سایر کشور‌های آفریقا به مراتب بهتر بوده است که این موضوع هم دلایل خاص خود را دارد. از طرفی هم نیاز‌های عمده کشور مصر به کالاهای صادراتی از کشور ایران یک فرصت بسیار بالقوه‌ای را در اختیار سرمایه گذاران ایرانی قرار خواهد داد. در این مطلب از سندباد به بررسی اهمیت صادرات به کشور مصر می‌پردازیم.

چرا مصر؟

مصر را به دلایل زیادی می‌توان به عنوان یکی از مقاصد بالقوه صادراتی کشور انتخاب کرد. از جمله دارا بودن وسعت و جمعیت مسلمان بالا، منابع طبیعی غنی، کارخانه‌های صنعتی بزرگ، درآمد ارزی فراوان از صنعت گردشگری، امکانات تجاری گسترده، موقعیت جغرافیایی - استراتژیک برتر در آفریقا و نزدیکی جغرافیایی به ایران در مقایسه با سایر کشورهای قاره آفریقا، جایگاه ممتازی در تجارت با ایران داراست. مجموعه این امکانات و توانمندی‌ها زمینه همکاری اقتصادی و گسترش روابط تجاری این کشور را با ایران می‌تواند فراهم کند ولیکن شکاف عمیقی میان ظرفیت‌های تجاری بالقوه و تحقق یافته ایران با مصر وجود دارد.

کلیاتی در خصوص اقتصاد کشور مصر

مصر علی رغم اینکه فاقد هر گونه نفت خام است اما با تکیه به صنعت گردشگری و کشاورزی توانسته است که به یکی از اقتصادهای برتر منطقه خاورمیانه و قاره آفریقا تبدیل شود. اقتصاد مصر به رود نیل وابستگی شدیدی دارد؛ زیرا میزان بارش سالانه از 20 سانتیمتر در شمال تا 5/0 سانتیمتر در صحراها در نوسان است. به همین دلیل، فعالیت‌های کشاورزی، به دلتای نیل منحصر شده و در آن غله، میوه، برنج، نیشکر و سبزیجات به عمل می‌آید. کتان و شبدر دو محصول اصلی صادراتی است. پرورش گاو، گوسفند، بز و شتر نیز در این کشور رایج است. معادن مهم مصر شامل فسفات، سنگ آهن، منگنز و کروم و صنایع مهم آن سیمان، فولاد، صنایع چوب و مواد غذایی است.

صنعت گردشگری، دریافت عوارض از کشتی‌های عبوری از کانال سوئز، بورس، رشد صنایع مخابرات، مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و نیز صنایع نوپای مونتاژ از دیگر منابع درآمد مصر به شمار می‌آید. با این حال، روند رشد اصلاحات اقتصادی این کشور کند است، به‌گونه‌ای که از نظر جذب سرمایه گذاری خارجی در میان 175 کشور رتبه 165 و از نظر اجرای سیاست‌های شفاف سازی رتبه 77 را به خود اختصاص داده است.

با هدف توسعه صادرات غیرنفتی، بازاریابی و نفوذ به بازارهای دور و نزدیک از مهم‌ترین مراحل به شمار می‌رود. شناخت بازار کشورها نیز مستلزم پژوهش گسترده‌ای درباره ابعاد و عناصر آن است. نظر به ناشناخته ماندن کشور مصر برای فعالان اقتصادی و بازرگانی ایران و با توجه به اینکه ایجاد هرگونه روابط، به ویژه مناسبات و همکاری‌های اقتصادی و تجاری مستلزم داشتن اطلاعات اولیه از این کشور است.

وضعیت صادرات ایران به کشور مصر

مصر با شاخص کسینوس 708/0 و 635/0 در خصوص صادرات و واردات با ایران بالاترین درجه اکمال تجاری در میان کشورهای قاره آفریقا با ایران دارد. همین طور، طی دوره مذکور ارزش سالانه پتانسیل معمولی صادراتی ایران 90/2141 میلیون دلار بوده که تنها نزدیک به 8 میلیون دلار در سال تحقق یافته است. در واقع، متوسط ارزش سالانه پتانسیل معمولی صادراتی تحقق نیافته مقدار بسیار زیادی بوده است. همچنین درصد استفاده شده از پتانسیل ایران به مصر 51/0 درصد بوده که از پتانسیل معمولی صادراتی ایران به این کشور استفاده نازلی شده است. در شکل زیر کشورهای عمده صادر کننده به کشور مصر به تصویر کشیده است و همین‌طور که مشاهده می‌کنید خبری از ایران نیست.

در میان کالاهای دارای پتانسیل صادراتی بالایِ ایران به مصر، اقلام کالاها صادراتی غیرنفتی ایران که ارزش افزوده بالا، وزن حجمی پایین و ترجیحاً مصرفی نهایی هستند، در اولویت اول صادراتی ایران به مصر قرار دارند.

در هر نوع همکاری تجاری دوجانبه بین کشورها، الزامی به داشتن افق ترتیبات اقتصادی منطقه‌ای نیست و تصور اینکه ایران با کشورهای آفریقا ترتیبات تجاری منطقه‌ای تشکیل دهد، وجود ندارد؛ اما همین اندازه که همکاری تجاری ایران و کشورهای یادشده همکاری برد- برد باشد، مستلزم ارائه دلایل و طرح مباحث نظری است. با این ملاحظات، عوامل و پیش زمینه‌های اصلی همگرایی منطقه‌ای عبارت است از جغرافیا، اندازه اقتصاد، عزم و اراده سیاسی و مشترکات فرهنگی. از میان انگیزه‌های غیراقتصادی همگرایی منطقه‌ای نیز می‌توان به ثبات و امنیت منطقه‌ای، انگیزه تثبیت اصلاحات و افزایش قدرت چانه‌زنی اشاره کرد.

صادرات ایران به مصر در آینده

با توجه به شباهت اقتصادی ایران از نظر اندازه تولید ناخالص داخلی با مصر، انتظار می‌رود مناسبات اقتصادی و مبادلات تجاری دو جانبه ایران با این کشور از امکان بالقوه به‌مراتب بیشتری نسبت به دیگر کشورهای قاره آفریقا برخوردار باشد. نتایج مطالعات نشان می‌دهد امکان توسعه تجارت میان اقتصادهای با تولید ناخالص داخلی سرانه مشابه‌تر بیشتر است. تولید ناخالص داخلی کشور مصر در 25 سال گذشته در تصویر زیر نشان داده شده است.

بر اساس این، اختلاف کم (برابری) تولید ناخالص داخلی سرانه ایران با تولید ناخالص داخلی سرانه مصر زمینه توسعه مناسبات اقتصادی و مبادلات تجاری بیشتر را امکان‌پذیر می‌کند. البته، هرچه فاصله جغرافیایی کشورها افزایش می‌یابد، پتانسیل تجاری و امکان مبادله دوجانبه میان آن‌ها کاهش پیدا می‌کند؛ بر اساس این، چنین می‌نماید روابط تجاری ایران با کشورهای شمال و شرق آفریقا از جمله مصر گسترده‌تر از دیگر مناطق آفریقا بوده باشد.

بر اساس اطلاعات عرضه شده در هر سه دسته شاخص‌های اقتصادیِ مصر از جمله شاخص‌ها و متغیرهای توسعه اقتصاد و تجارت، شامل شاخص آزادی اقتصادی، شاخص توسعه انسانی، تولید ناخالص داخلی کل و سرانه، نسبت تشکیل سرمایه ناخالص به تولید ناخالص داخلی، سهم ارزش افزوده صنایع کارخانه‌ای از تولید ناخالص داخلی، سهم تجارت خارجی از تجارت جهانی، شاخص باز بودن اقتصاد، سهم صادرات کارخانه‌ای به کل صادرات و نسبت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به کل آن در جهان، این کشور جایگاه ممتازی در آفریقا دارد. مجموعه این امکانات و توانمندی‌ها زمینه همکاری اقتصادی و گسترش روابط تجاری این کشور را با ایران فراهم می‌کند.

سخن آخر

گسترش صادرات در کشور‌های وابسته به نفت از جمله کشور خودمان ایران می‌تواند مسیر رشد و توسعه اقتصاد کشور را هموارتر سازد. کشورهای آفریقایی از جمله مصر با توجه به اقتصاد غیر وابسته به نفتی که دارند می‌توانند گزینه بسیار مناسبی برای گسترش روابط تجاری باشند. از طرفی هم نکته مهم این است که کشور ما با کشور مصر هم از نظر فرهنگی و هم اقتصادی شباهت‌های قابل توجهی دارند و همین موضوع بستر لازم برای گسترش میزان صادرات و واردات میان دو کشور را فراهم می‌سازد. در همین خصوص هم اصلاحت گسترده‌ای از سوی هر دو کشور در خصوص توسعه بیشتر روابط تجاری، صادراتی و وارداتی صورت گرفته است که در مقاله‌ای جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

لطفا نظرات خود را به جهت بهبود در امر تولید محتوا با ما در میان بگذارید.

منابع:

https://www.bakermckenzie.com/-/media/files/insight/publications/2016/03/bk_egypt_dbi_2016.pdf?la=en
https://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/media/Subnational-Reports/DB14-Egypt.pdf
 https://tradingeconomics.com/egypt/gdp
https://www.lingo24.com/resources/business-intelligence/egypt