تجارت بین الملل و عوامل محیطی تاثیرگذار بر آن

تجارت بین‌الملل امروزه به مقوله بسیار مهمی در کسب و کار‌های تبدیل شده است. همه کشورهای با اقتصاد‌های کوچک و بزرگ در تلاش هستند که نقش بیشتری در این بازار داشته باشند و از این رو با تعریف استراتژی‌های مختلف درصدد ارتقای سطح عملکردی خود هستند. با این همه یکی از موضوعات مهم در موفقیت تجارت بین‌الملل آگاهی لازم از شرایط و فاکتورهای محیطی مؤثر بر آن است که در این مقاله از سندباد قصد داریم به بررسی این عوامل بپردازیم.

فاکتورهای تأثیرگذار بر تجارت بین‌المللی

تجارت بین‌المللی با تجارت محلی بسیار متفاوت است. زمانی که از مرزها عبور می‌کنید باید با انواع عوامل محیطی متغیر که بر عملکرد یک شرکت تأثیرگذار است، دست و پنجه نرم کنید. عوامل محیطی، هم داخلی (در داخل شرکت هستند) و هم خارجی (در خارج از شرکت). به عبارتی عوامل داخلی آن‌هایی هستند که می‌توانید کنترل کنید و عوامل خارجی، از کنترل شما خارج هستند. در هر تجارتی که باشید به چه محلی و چه بین‌المللی، عوامل مشخصی در کنترل شما خواهند بود. به طور کلی از عوامل داخلی تأثیرگذار می‌توان به چند مورد زیر اشاره کرد.

• دسترسی به سرمایه
• منابع مالی
• کارکنان
• ظرفیت‌های تولید و بازاریابی
• مواد خام

وظیفه شما به عنوان یک تاجر و سرمایه گذار ایجاد هماهنگی بین این عوامل قابل کنترل است. به نحوی که بتوانید با عوامل غیر قابل کنترل کنار بیایید. اگر عوامل غیر قابل کنترل را شناسایی کنید و راهی برای کنار آمدن با آن‌ها بیایید در دنیای سرشار از رقابت کنونی از یک مزیت بسیار بالقوه برخوردار خواهید بود. در این مقاله به بیان عوامل محیطی اصلی در تجارت بین‌الملل می‌پردازیم.

شرایط اقتصادی و اقتصادی اجتماعی

شرایط اقتصادی و اقتصادی اجتماعی سایر کشورها که شامل عواملی چون جمعیت، سطح درآمد، رشد و رکود و مانند آن است قطعاً از مواردی هستند که کنترلی بر آن‌ها نخواهید داشت. با وجود این، زمانی که تصمیم می‌گیرید به عرصه تجارت بین‌المللی وارد شوید، باید این شرایط را به دقت بررسی کنید زیرا که ممکن است بر جذابیت بازار تاثیر بگذارند.

در صورتی که می‌خواهید کالایی صادر کنید، بازار بالقوه آن کالا باید مشتری و پول کافی برای خرید محصولات شما داشته باشد. اگر می‌خواهید کالایی وارد کنید، باید از هزینه نیروی کار در کشور صادر کننده نیز آگاه باشید. حتی پس از تصمیم گیری درباره تجارت در کشوری خاص، نرخ تسعیر ارز آن کشور، تورم و نرخ بهره که همگی پیوسته در حال تغییر هستند نیز می‌تواند بر تجارت تأثیر بگذارد.

ملاحظات جغرافیایی و سایر عوامل فیزیکی

تاثیر جغرافیا و منابع طبیعی یک عامل مهم و در خور توجه است. باید از موقعیت جغرافیایی، مساحت، ویژگی‌های جغرافیایی، توپوگرافی و شرایط آب و هوایی کشور مقصد آگاه باشید، ضمناً موقعیت جغرافیایی می‌تواند نشان دهنده روابط تجاری و نیز متحدان سیاسی یک کشور باشد.

شرایط سیاسی و قانونی

مهم‌ترین ملاحظات سیاسی در واردات و صادرات، با ثبات برقرار شده در حکومت‌ها و همچنین طرز نگرش آن‌ها به تجارت آزاد مرتبط است. فضای سیاسی باز، به کسب و کارها اجازه رشد می‌دهد حتی اگر کشوری از نظر منابع طبیعی فقیر باشد. خلاف آن نیز صادق است. به طوری که یک کشور سرشار از منابع طبیعی می‌تواند به دلیل بی ثباتی یا سخت گیری حکومت، فقیر باشد مقررات کشورها ممکن است با مقررات بازار داخلی کاملاً متفاوت باشند.

هنگامی که فرصت‌های تجاری را در نقاط مختلف دنیا ارزیابی می‌کنید، ببینید آیا آن کشور بر اساس قانون اداره می‌شود یا خیر و سعی کنید کشورهایی را که از نظر سیاسی دچار دیکتاتوری هستند را حذف کنید. به قوانین کشورها و نحوه تفسیر و اجرای آن‌ها توجه داشته باشید. اطلاعات بیشتر را در آدرس اینترنتی سازمان تجارت جهانی بیابید.

پیش از نهایی کردن هر موافقت نامه‌ای برای خرید یا فروش، از تضمین‌ها و خدماتی که در آن گنجانده شده است کاملاً مطلع شوید. باید در خصوص نحوه برخورد با اجناس معیوب و فروخته شده، با شرکت طرف معامله‌تان توافق کنید. تعیین کنید که علامت تجاری، حق انحصاری و حق اختراع، در صورت نیاز، از طرف چه کسی و به نام چه کسی ثبت خواهد شد.

در نهایت، اطمینان حاصل کنید که در توافقنامه، مواد فسخ و حل اختلاف نیز آمده است. در ایالات متحده، تمام معاملات مشمول قوانین محلی می‌شوند. اگرچه در مواردی که پای چند کشور در بین باشد سؤالاتی درباره قانون و دادگاه مناسب مطرح می‌شود. در صورت بروز اختلاف تجاری بین دو طرف معامله از دو کشور مختلف، هر یک ترجیح خواهند داد که مسئله را در دادگاه و با قوانین کشور خودشان رسیدگی کنند. در هر موافقت نامه، مفاد و بندهایی قرار دهید که بیانگر توافق طرفین مبنی بر حاکمیت قانون یک کشور خاص باشد.

ملاحظات فرهنگی

در صورتی که در حال خواندن این مقاله هستید تنها مفهومش این است که به تجارت در کشوری غیر از کشور خود علاقه دارید اما واردات و صادرات فقط تجارت نیست بلکه باید فرهنگ کشورهایی را که علاقه‌مند به کار کردن با آن‌ها هستید مطالعه کنید. فرهنگ بر تمام عملکردهای تجاری، شامل بازاریابی، مدیریت منابع انسانی، تولید و امور مالی تأثیر می‌گذارد. فرهنگ مجموعه باورها، ارزش‌ها، قانون‌ها، روش‌ها و سنت‌هایی است که جوامع را شکل می‌دهند، به بیان دیگر، فرهنگ چیزی است که بین گروه‌های مختلف، تفاوت ایجاد می‌کند.

در اینجا به جنبه‌هایی از فرهنگ می‌پردازیم که به طور ویژه برای تجار بین‌المللی مهم هستند. برای اطلاع از منحصر به فرد بودن فرهنگ‌ها در سراسر دنیا و نحوه به کار گرفتن مهارت‌های درک فرهنگی به منظور موفقیت بیشتر در تجارت بین‌المللی بهتر است قبل از هر اقدامی با کمی گشت و گذار در اینترنت در مورد فرهنگ مقصد تجارت خود اطلاعات خوبی دست و پا کنید.

زیبایی‌شناسی

زیبایی‌شناسی، به درک افراد جامعه از زیبایی و سلیقه خوب گفته می‌شود. به طور خاص، باید به رنگ و نیز پیام‌هایی توجه کرد که رنگ‌های مختلف می‌توانند منتقل کنند. هر رنگ در فرهنگ‌های مختلف معنای متفاوتی دارد؛ به عنوان مثال، در ایالات متحده و مکزیک، سیاه، در آسیا سفید و در برزیل، ارغوانی رنگ سوگواری است. در جهان اسلام، سبز رنگ خوش شانسی است؛ بنابراین هر چیزی به رنگ سبز، در آنجا مطلوب خواهد بود.

گرایش‌ها و باورها

گرایش‌ها و باورها شامل تمایل، چه مطلوب و چه نامطلوب به کسی، جایی یا چیزی است و بر اکثر جنبه‌های رفتاری انسان نفوذ دارند چرا که به جامعه و افرادش نظم می‌بخشند. هر چه بهتر گرایش‌ها و باورهای متفاوت را بشناسید، بهتر می‌توانید با مردم سایر کشورها کار کنید. به عنوان نمونه، مردم کشور آمریکا بر این باورند که وقت طلا است ولی مردمان خاورمیانه، آسیا و آمریکای لاتین اعتقاد دیگری دارند. آن‌ها ترجیح می‌دهند پیش از آنکه درباره تجارت مذاکره کنند، شما را بشناسند. عرب‌ها نیز از ضرب‌الاجل خوششان نمی‌آید وقتی با آن مواجه می‌شوند، احساس می‌کنند تحت فشار قرار گرفته‌اند.

مذهب

مذهب یکی از عناصر مهم فرهنگ است. آگاهی از برخی عقاید اساسی مذاهب عمده دنیا، به درک دلیل تفاوت گرایش‌ها در کشورهای مختلف کمک می‌کند. در مقام یک وارد کننده یا صادر کننده، به خاطر داشته باشید که مذهب بر تمام جنبه‌های تجارت تاثیر می‌گذارد. اگر عقاید مذهبی یک فرهنگ را درک نکنید و با آن سازگار نشوید، شکست خواهید خورد. این نکته بسیار مهم است و برای داشتن یک کسب و کار موفق در یک کشور دومی باید حتماً توجه زیادی به آن معطوف کرد.

به عنوان مثال، شرکتی به نام «صلیب سفید آمریکایی»، انواع محصولات کمک‌های اولیه را تولید و در ایالات متحده و سراسر جهان عرضه می‌کرد. از آنجا که آرم شرکت و بسته‌بندی کالاها علامت صلیب داشت، آن شرکت نمی‌توانست محصولاتش را به کشورهای اسلامی بفروشد؛ زیرا صلیب نشانه مسیحیت است.

فرهنگ مادی

از دیگر فاکتورهای محیطی که بر تجارت بین‌المللی تاثیر به سزایی خواهد گذاشت مقوله تحت عنوان فرهنگ مادی است. فرهنگ مادی شامل فناوری چگونگی تولید کالاها و اقتصاد (چه کسی چه چیز را | تولید می‌کند و چرا) می‌شود. فناوری و اقتصاد نه تنها بر تولید، بلکه بر بازاریابی، امور مالی و مدیریت هم تأثیر می‌گذارند. اگر می‌خواهید با سایر کشورها تجارت کنید و از روش‌های تولید و محصولات جدید استفاده می‌کنید، شاید لازم باشد باورها و شیوه زندگی مردم را تغییر دهید؛ اما ایجاد تغییر هیچ وقت آسان نیست.

زبان

زیان نیز از دیگر عوامل است که می‌تواند در جای خود تأثیرات مثبت و منفی زیادی بر انواع کسب و کارهای بین‌المللی بگذارد. مثبت یا منفی بودن این تاثیر به نحوه استفاده ما از این عامل دارد. زبان، به احتمال زیاد، واضح‌ترین وجه تمایز فرهنگی است که افراد تازه وارد در تجارت بین‌الملل با آن مواجه می‌شوند، بسیاری از تجار در سراسر دنیا به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند ولی توانایی در برقراری ارتباط به زبان بومی، برای شما مزیت محسوب می‌شود و نشانه احترام شما به شرکای بالقوه است. اگرچه دانستن زبان بومی مفید است، همیشه می‌توانید از مترجم استفاده کنید. ناتوانی در صحبت کردن به زبان بومی، دلیلی برای اجتناب از تجارت نیست ارتباط غیر کلامی اغلب به اندازه نوشته و کلام مهم است.

ایما و اشاره در کشورهای مختلف ممکن است معانی متفاوتی داشته باشد. برای آمریکایی‌ها و اکثر اروپاییان، نشان دادن انگشت شست (رو به بالا) یعنی اینکه همه چیز مرتب است. هر چند در جنوب ایتالیا و یونان، این علامت بیانگر مفهومی است که آمریکایی‌ها برای بیان آن، انگشت وسط دست را نشان می‌دهند. در کشور خودمان نیز بالا بردن انگشت شست چندان معنی خوبی ندارد. در ایالات متحده، تشکیل یک دایره با انگشت شست و سبابه، نشانه تأیید و موافقت است اما این علامت در یونان و ترکیه نیز به هیچ وجه نشانه خوبی نخواهد داشت.

شرایط مالی

شرایط مالی هر کشوری با کشور دیگری از جنبه‌های مختلفی متفاوت خواهد بود و از این رو خواهد توانست تأثیراتی با مقیاس‌های متفاوتی را بر کسب و کارهای بین‌المللی بگذارد. ارزش ارزها ثابت می‌ماند و گاهی حین خرید و فروش ارز در مراکز مالی جهان به سرعت تغییر می‌کند. در صورتی که زمان‌بندی معامله ارزی درست نباشد، نوسانات ارزش ارزها می‌تواند باعث ضرری بزرگ شود؛ پس باید اطلاعات زیادی درباره نرخ تسعیر ارزها داشته باشید و از آن به عنوان عاملی برای تصمیم گیری درباره زمان و مکان معامله استفاده کنید.

برای پرهیز از هرگونه مشکلی مطمئن شوید که می‌توانید پیشنهادهای تبدیل ارزهای خارجی را بررسی و درک کنید و نیز ریسک‌های تبدیل ارز را تشخیص دهید. جدول نرخ تسعیر ارزها را می‌توانید در بسیاری از سایت‌های اینترنتی فعال در حوزه‌های مربوطه پیدا کنید.

فرض کنید یک دلار معادل صد ین ژاپن باشد. اگر کالایی را به خریداری در ژاپن به قیمت ۱۰ هزار دلار بفروشید، آن کالا در ژاپن برای خریدار یک میلیون ین هزینه خواهد داشت. اگر نرخ تسعیر ارز به ۱۲۵ ین در مقابل یک دلار نوسان یابد، همان کالا برای خریدار ژاپنی 1250000 ین هزینه خواهد داشت. در این نمونه، دلار قوی‌تر شده است. این موضوع باعث گران‌تر شدن محصول می‌شود و در نتیجه صادرات را برایتان دشوارتر می‌کند.

از سوی دیگر، هرچه دلار قوی‌تر شود، می‌توانید کالای بیشتری وارد کنید؛ چرا که دلار قدرت خرید بیشتری خواهد داشت. وارد کنندگان، ارزهای قوی و صادرکنندگان، ارزهای ضعیف را دوست دارند. با افزایش بهای یک ارز در برابر ارز کشور دیگر، صادرات کاهش واردات افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، با کاهش بهای یک ارز در برابر ارز کشور دیگر، واردات افزایش و صادرات کاهش می‌یابد.

معمولاً افرادی که دریافت یا پرداخت را با ارزهای خارجی انجام می‌دهند، باید ریسک نوسانات نرخ تسعیر ارز را در نظر بگیرند. به بیان دیگر، اگر می‌خواهید به عنوان صادر کننده ریسک نکنید، صورت حسابتان را به دلار صادر کنید؛ در جایگاه وارد کننده نیز از فروشنده بخواهید پیشنهاد قیمت خود را به دلار ارائه کند.

سخن آخر

شروع یک کسب و کار بین‌المللی در حوزه‌های مختلف به فاکتورها و پیش زمینه‌های زیادی نیاز پیدا خواهد کرد. در این مقاله سعی کردیم که مروری بر فاکتورهای تأثیرگذار بر تجارت بین‌الملل داشته باشیم. درک درست از این فاکتور‌ها لازمه داشتن یک تجارت و کسب و کار موفق در مقیاس بین‌الملل است.

لطفا نظرات خود را به جهت بهبود در امر تولید محتوا با ما در میان بگذارید.

منایع:

http://www.yourarticlelibrary.com/foreign-trade/7-most-influential-factors-affecting-foreign-trade/5938

https://www.researchgate.net/publication/309723636_Structural_Factors_Affecting_International_Trade_Growth_in_Iran

https://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/wtr13-2c_e.pdf