صادرات در ایران چه مراحلی دارد و به چه مدارکی نیاز پیدا خواهید کرد؟

صادرات فرصت‌های سرمایه گذاری بالقوه و بسیار کلانی را در اختیار بسیاری قرار می‌دهد. حتی با در نظر گرفتن شرایط کنونی، این بخش از بازار تجارت بین‌الملل همچنان توجهات زیادی را به سمت خود می‌کشاند. صادرات در ایران به کشورهای سرتاسر دنیا از یک سری قوانین و مقررات خاصی پیروی می‌کند که در چند مرحله مختلف با آن مواجه خواهید شد. در ادامه این مقاله از سندباد شما را با مراحل مختلف فرایند صادرات و مدارک مورد نیاز بیشتر آشنا خواهیم کرد.

مراحل صادرات کالا به سایر نقاط جهان از جمله کشورهای منطقه به ویژه کشورهای عرب زبانی مانند عراق یک فرایند خاصی دارد. صادرات کالا از همان ابتدا و پیدا کردن بازار مناسب تا انتها و خروج از گمرک نیازمند رعایت یک سری قوانین، اصول و نکات است. در این مقاله از سندباد به شرح مراحل گام به گام صادرات کالا می پردازیم.

صادرات چیست؟

صادرات در لغت به معنای انتقال کالا یا خدمات از یک کشور به کشور دیگر است. به گونه ای که این انتقال از مسیر رسمی و گمرکی بین کشورها صورت گرفته باشد. در این حالت فروشنده کالا یا خدمات به عنوان «صادرکننده» و خریدار کالا یا خدمات نیز با عنوان «واردکننده» شناخته می شوند. به عبارت کلی در تجارت بین المللی، «صادرات» اشاره به فروش کالا و خدمات به بازارهای خارج از قلمرو گمرکی کشور تولید کننده، گفته می شود.

صادرات چه مزیت هایی دارد؟

• شرکت ها می توانند توانایی تولید خود به روش کم هزینه تر و متفاوت تر را در روابط زنجیره ای بین المللی توسعه دهند.
• افزایش مهارت های فردی و جمعی در شرکت ها به واسطه ارتباط بین المللی زیرا شرکت ها به منظور صادرات و رقابت با دنیای ازاد ناچار به افزایش دانش خود و کارکنانشان خواهند بود.
• افزایش سهم بازار و جلوگیری از کاهش تولید و فروش محصول در صورت فعالیت رقبا در بازار داخل نیز از دیگر مزایای صادرات است.
• صادرات برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها و برقراری تعادل تجاری و ایجاد تعادل اقتصادی کمک زیادی می کند.

صادرات چه معایبی دارد؟

• توانایی صادرات محصولات به خارج از کشور از عهده شرکت هیا کوچک و حتی متوسط خارج است. دلیل اصلی این موضوع را شاید بتوان به عدم شناخت کافی از قوانین تجارت بین المللی و سایر اصول مهم در صادرات دانست.
• مشکل دیگری که شرکت های کوچک تر را در صادرات تهدید می کند، نوسانات ارز است. نوساناتی که حتی می تواند شرکت های با سرمایه کم را به مرز ورشکستگی بکشاند.
• از دیگر معایب صادرات برای شرکت های کوچک تر این است که اغلب مشتریان بین المللی صرفا خواهان خدمات و کالا ها نیستند بلکه پیوسته در طلب پشتیبان و خدمات پس از فروش ایده آلی هستند که فراهم کردن این موارد باری شرکت های کوچک تر به مراتب دشوار خواهد بود.

بازاریابی در صادرات چیست؟

اولین گام برای صادرات یک کالا یا خدمات، پیدا کردن مشتری و بازار بالقوه است. بازاریابی شامل شناخت بازار، شناخت نیازها و خواسته های بازار و رفع آن ها از طریق مبادلات مطلوب است. اصول بازاریابی در تمام دنیا یکی است ولی شرایط محیطی و فرهنگی فرق دارد.

مراحل صادرات کالا

همان‌طور که رد بالا نیز عنوان شد صادرات بر اساس یک رویه دور و دراز و منحصر به فرد صورت می‌گیرد که برای بسیاری می‌تواند به یک کابوس تبدیل شود. صرف نظر از دشواری‌هایی که در این فرآیند نهفته است، مراحل آن را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد.

• بازاریابی صادراتی
• اخذ مجوز صادرات برای محصول
• تعیین ارزش گمرکی محصول
• صدور پیش فاکتور یا پروفرما
• آماده سازی محصول و بسته بندی
• انعقاد قرارداد حمل و بیمه کالا
• اخذ گواهی بازرسی کالا
• صدور فاکتور و دریافت گواهی مبدأ
• اظهار کالای مدنظر به گمرک
• ارسال کالا

بازاریابی صادراتی

بازاریابی مهم‌ترین قدم در صادرات است، شناخت بازارهای خارجی و راه‌های نفوذ به آن، شناخت هسته‌های قدرت، شناخت رقبا در کشور هدف از مهم‌ترین قسمت است که نیازمند داشتن اطلاعات از کیفیت کالا، قیمت و میزان مصرف در بازار خریدار است. راه‌های کسب اطلاعات به منظور ایجاد ارتباط با خریداران از طرق زیر امکان‌پذیر است.

• مذاکره مستقیم با خریداران
• استفاده از اطلاعات و آمارهای رسمی
• شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی
• مراجعه به سوابق قبلی معاملات
• تماس با نمایندگی‌های ایران و سفارتخانه‌ها
• استعلام از مؤسسات بین‌المللی و مراکز ارتباط

لازم به ذکر است که با پیشرفت فنّاوری امکان دسترسی به اطلاعات از طریق سایت‌های اینترنتی سریع‌ترین راه ممکن است. از مسائل قابل اهمیت در صادرات تبلیغات است که باید متناسب با اخلاقیات، فرهنگ مصرف خریداران کالا و کشور هدف باشد در غیر این صورت ممکن است تبلیغات بازتاب منفی در پی داشته باشد.

بیشتر بدانید: صادرات : نکاتی که پیش از شروع صادرات باید در نظر گرفته شود

اخذ مجوز صادرات برای محصول

پس از مرحله بازاریابی و پیدا کردن مشتری مناسب، صادر کننده محصول مورد نظر باید وارد چرخه و فرآیند کسب مجوز لازم برای صادرات شود، در همین خصوص صادرکننده کالا باید مجوز صدور کالا را از سازمان‌های ذی‌ربط مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت کشاورزی، وزارت بهداشت، سازمان ملی استاندارد و با سازمان‌های دیگر اخذ نماید.

تعیین ارزش گمرکی محصول

یکی از گام‌ها و مراحل مهم در صادرات هر کالایی، تعیین ارزش آن در گمرک است. بر همین اساس، ابتدا تولیدکنندگان درخواست خود را طی نامه‌ای به اداره کل صادرات ارسال می‌دارند که طی بررسی و کارشناسی‌های لازم در آن اداره نرخ لازم را تعیین کرده و جهت تصویب به کمیسیون نرخ گذاری مرکز توسعه صادرات ارائه می‌شود که بعد از تصویب نرخ مورد نظر، کمیسیون نرخ گذاری مجوز لازم برای صدور کالا را طی نامه‌ای به اداره گمرک اعلام می‌دارد

صدور پیش فاکتور یا پروفرما

صادرکننده کالا پس از اینکه ارزش محصول توسط گمرک تعیین شد باید برای خریدار پیش فاکتور صادر نماید که کلیه مشخصات کالا و قیمت و ... در آن به صورت کامل آورده شود. زمانی که فروش کالا به مشتری خارجی از طریق گشایش اعتبارات اسنادی انجام شود، انجام این مرحله ضروری است

آماده سازی محصول و بسته بندی

در این مرحله صادرکننده موظف است کالا را تهیه و طی زمان‌بندی توافق شده و با توجه به شرایط حاصله آماده نماید. صادرکننده باید کالا را مطابق شرایط و ویژگی‌های خواسته شده توسط خریدار که مورد توافق قرار گرفته تهیه و برای آن بسته بندی مناسب مهیا نماید. بسته بندی باید متناسب با نوع کالا، نوع حمل و شرایط عرضه بازار مصرف باشد تا ضمن جلوگیری از ایجاد خسارت و ضایعات هنگام حمل و نقل، جاذبه لازم را در خریدار به وجود آورد.

انعقاد قرارداد حمل و بیمه کالا

بحث مربوط به بیمه بین‌الملل بسیار گسترده است و شامل موضوعات و موارد مختلفی است. به طور کلی صادرکننده کالا باید با یک شرکت معتبر حمل و نقل بین‌المللی قرارداد حمل کالا امضا نموده و کالا را تا رسیدن به مقصد بیمه نماید. توصیه می‌شود برای اطلاعات بیشتر در خصوص بیمه بین‌الملل حتماً مقاله مربوط به انواع بیمه بین‌الملل را مطالعه بفرمایید.

اخذ گواهی بازرسی کالا

صدور گواهی بازرسی کالای مورد نظر از دیگر مراحل فرآیند دور و دراز صادرات است. گواهی بازرسی کالا که معمولاً مورد درخواست خریدار است، توسط مؤسساتی که مورد توافق طرفین قرار گرفته است صادر می‌شود.

صدور فاکتور و دریافت گواهی مبدأ

صادرکننده کالا باید فاکتور فروش کالای خود را مطابق شرایط مندرج در پروفرما، صادر و به تأیید اتاق بازرگانی و صنایع و معادن منطقه خود برساند و اتاق بازرگانی در ازای ارائه تصویر پروانه گمرکی، بارنامه حمل و فاکتور فروش ارائه شده، گواهی مبدأ کالا را صادر خواهد نمود. هم اکنون صدور گواهی مبدأ به صورت الکترونیکی و از سامانه گواهی مبدأ اتاق بازرگانی ایران صورت می‌پذیرد

اظهار کالا به گمرک

صادرکننده کالا با در دست داشتن مدرک (از قبیل کارت بازرگانی، مجوزهای صدور و...) به گمرک مراجعه نموده و اظهارنامه صادراتی را تنظیم می‌نماید اظهارنامه می‌تواند توسط صاحب کالا و یا وکیل صاحب کالا تنظیم شود. برخی از مندرجات اظهارنامه به این شرح است.

• نام و نشانی صادرکنندگان
• نام و نشانی حق‌العمل کار (اظهارکننده)
• شماره اجازه صدور
• نام کشور مبدأ
• نام کشور مقصد نهایی کالا (کشور خریدار کالا)

پس از تکمیل اظهارنامه صادراتی، اظهارنامه و مدارک ضمیمه آن در دایره تطبیق اسناد گمرک به لحاظ کنترل صلاحیت صادرکننده با اظهار کننده و صحت اسناد و مدارک و مندرجات اظهارنامه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ارسال کالا

پس از بررسی و تطبیق مشخصات محموله با اظهارنامه و تطبیق محتویات پسته با اظهارنامه توسط ارزیابان گمرک و پرداخت هزینه‌های گمرکی (از قبیل انبار داری، باربری، هزینه بندری و ...) کالا بر اساس نوع قرارداد حمل که با خریدار عقد گردیده است قابل ارسال خواهد بود.

اسناد و مدارک لازم جهت صادرات

مدارکی که در طی مراحل صادرات برای صدور مجوزهای مربوطه لازم خواهد بود تا حدود زیادی به محصول صادراتی بستگی خواهد داشت اما به طور کلی می‌توان آن‌ها را در چند مورد زیر خلاصه کرد.

• اخذ کارت بازرگانی معتبر به نام صادرکننده
• اخذ مجوز صدور، در صورتی که برای صدور کالای مورد نظر، توسط وزارت بازرگانی موافقت کلی اعلام نشده باشد.
• اخذ گواهی بهداشت و قرنطینه (دامی، نباتی حسب مورد)
• گواهی استاندارد، در صورتی که کالا مشمول مقررات اجباری استاندارد صادراتی باشد.
• گواهی انرژی اتمی (حسب مورد) که به این مجوزها گواهی‌های مرسوم نیز گفته می‌شود.
• تهیه صورت عدل بندی در صورتی که کالا گوناگون باشد.
• شناسنامه فرش (فقط برای فرش دستباف)

سخن آخر

فرایند صادرات بس دور و دراز و پر از پیچ و خم‌های مختلف است. در هر کشوری این فرایند می‌توان بر اساس شرایط موجود در آن کشور مراحل و مشکلات خاص خود را داشته باشد. در این مطلب سعی کردیم که مراحل صادرات و مدارک لازم برای بخش‌های مختلف آن و چگونگی پشت سر گذاشتن تمامی مراحل را به نحوی ساده شرح دهیم. خوشحال می‌شویم تجربیات خود را در خصوص پشت سر گذاشتن این مراحل با ما به اشتراک بگذارید.

لطفا نظرات خود را به جهت بهبود در امر تولید محتوا با ما در میان بگذارید.