شرکت تضامنی چیست ؟ از پایه و اساس تا تشکیل و انحلال

شرکت تضامنی یکی از انواع شرکت‌های قانونی است. این شرکت از جنبه‌های مختلفی از جمله نحوه ثبت و تشکیل، رابطه میان شرکا، انحلال و ورشکستگی با دیگر شرکت‌ها متفاوت است. این که شرکت تضامنی چیست و قوانین حاکم بر آن چگونه است از جمله موضوعاتی هستند که در این مقاله از سندباد قصد پرداختن به آن‌ها را داریم.

شرکت قانونی چیست؟

این شرکت‌ها همان‌طور که از نامشان پیداست، در زمان تشکیل، تمامی مراحل قانونی را طی می‌کنند و مشخصات آن‌ها به صورت قانونی در مراجع مربوطه اعم از دفاتر ثبت تجاری ثبت شده است پس پروسه و فرآیند تشکیل آن‌ها کاملاً قانونی و دارای چارچوب خاصی است. این شرکت‌ها مطابق بند 20 قانون تجارت به چندین زیر مجموعه تقسیم می‌شود. در مقاله «معرفی انواع شرکت های تجاری و تفاوت میان آنها» به طور مفصل به معرفی انواع شرکت تجاری پرداخته شده است.

انواع شرکت‌های قانونی

• شرکت‌های تضامنی
• شرکت‌های نسبی
• شرکت‌های با مسئولیت محدود
• شرکت‌های سهامی
• شرکت‌های مختلط
• شرکت‌های تعاونی

شرکت تضامنی چیست؟

شرکت تضامنی شرکتی است که به منظور امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود. اگر دارایی شرکت برای تائید تمام بدهکاری کافی نباشد هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام بدهکاری‌های شرکت است. هر قراردادی که بین شرکا برخلاف این به ترتیب داده شده باشد و در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود.

شرکت تضامنی چگونه تشکیل می‌شود؟

به موجب ماده ۱۱۸، شرکت تضامنی موقعی تشکیل می‌شود که در امر واقع شده باشد.

1. شرکت نامه مطابق قانون تنظیم شده باشد.
2. تمام سرمایه نقدی تأدیه و سهم الشرکه غیر نقدی به صورت کامل ثبت و تحویل شده باشد.

شرکت تضامنی غالباً احتیاج به اساسنامه ندارد. شرکت نامه، مهم‌ترین پایه و اساس شرکت تضامنی است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را تغییر داد مگر تمام شرکا به این موضوع رضایت داده باشند. سرمایه باید چه به صورت نقدی و چه غیر نقدی به صورت کامل پرداخت شود.

نام شرکت تضامنی چگونه باید باشد؟

یکی از شرایط شرکت تضامنی داشتن اسم مخصوص است. بر اساس ماده ۱۱۷ در اسم شرکت تضامنی باید عبارت شرکت تضامنی و حداقل اسم یکی از شرکا قید شود. از طرفی هم اعتبار شرکت تضامنی وابسته به شرکا و به خصوص نام افرادی است که در اسم شرکت آمده است، بنابراین اسم شرکت قابل انتقال نیست.

اگر شریکی که شرکت به نام اوست فوت کند یا از شرکت خارج شود، باید نام او از شرکت حذف شود و شرکت به نام دیگران نامیده می‌شود

سود و زیان در شرکت تضامنی چگونه است؟

اصل کلی در تقسیم سود و زیان میان شرکا، آن است که به نسبت سهم الشرکه ای که دارند و از منافع بهره‌مند شوند و زیان‌ها را هم به همان نسبت جبران کند مگر آن که شرکت نامه غیر این ترتیب را مقرر کرده باشد (ماده ۱۱۹ و ۱۲۴).

شرکا در شرکت‌های تضامنی

در شرکت تضامنی، شخصیت شرکا در درجه اول اهمیت قرار دارد لذا قانون و مقررات ویژه‌ای وضع کرده است که هم در مقابل طلبکاران و هم در مقابل یکدیگر دارای مسؤولیت باشند؛ زیرا عملی که یک شریک انجام می‌دهد، ممکن است ضرر آن متوجه شریک دیگر شود.

انتقال سهم الشرکه

انتقال سهم الشرکه باید با رضایت کامل تمام شرکا باشد و هرگاه یکی از شرکا رضایت به انتقال ندهد، هیچ شریکی نمی‌تواند سهم خودش را به دیگری منتقل نماید. علت این است که شرکا در شرکت تضامنی باید به شریک خود اعتماد داشته باشند و اعتبار او را تصدیق کند تا اگر شرکت دچار زیان گردید و بستانکاران به ایشان مراجعه نمودند بتوانند از شریک جدید سهم او را وصول کند.

حجر شریک

حجر مانند فوت ممکن است باعث انحلال شرکت شود زیرا شریکی که از دخالت در اموال شخصی خود محروم است نمی‌تواند ضمانت قروض شرکت را نماید طریقه اقدام در این مورد مانند فوت شریک است.

ورشکستگی شریک

اصولاً ورشکستگی یکی از شرکا به خودی خود باعث انحلال شرکت نمی‌شود، ولی ممکن است آثار آن باعث انحلال شرکت شود و این در صورتی است که مدیر تسویه شرکت به صورت کتبی تقاضای انحلال شرکت را ارسال کند.

طلبکاران در شرکت‌های تضامنی

ممکن است اشخاصی از شرکت تضامنی، طلبکار باشند. همچنین ممکن است شرکا در خارج، به اشخاصی بدهی داشته باشند. در ضمن این که شخصیت شریک دخالت عمده دارد، ولی شخصیت شرکت با شخصیت شرکا تفاوت دارد و اموالی که متعلق به شرکت است و مادام که شرکت باقی است به شرکا ارتباطی ندارد، بلکه شرکا نسبت به سهم الشرکه خود از حقوقی که در شرکت دارند منتفع می‌شوند.

طلبکاران شرکت

اشخاصی که از شرکت تضامنی طلبکار باشند، حق مراجعه به شرکا را ندارند مگر پس از انحلال شرکت، به موجب ماده ۱۲۴، مادامی که شرکت تضامنی منحل نشده، مطالبه قروض آن باید از خود شرکت به عمل آید.

پس از انحلال شرکت، طلبکاران می‌توانند برای وصول مطالبات خود به هر یک از شرکا که بخواهند با به تمام آن‌ها رجوع کنند. طلبکاران شرکت تضامنی به هیچ وجه نگران از بین رفتن طلب خود نیستند، بلکه شرکت تضامنی بهترین نوع شرکتی است که اشخاص می‌توانند با آن معامله کنند زیرا علاوه بر سرمایه شرکت، چون شرکا به‌صورت تضامنی (ضمانت دو یا چند جانبه) مسؤولیتی ندارد.

بنابراین طلبکاران شخصی شرکا، حق مطالبه طلب خود را از شرکت ندارند. د در صورتی که بقیه شرکا، نخواهند شرکت منحل شود، می‌توانند سهم شریک بدهکار را از دارایی شرکت، نقداً پرداخت کرده و او را از شرکت خارج کنند. فسخ شرکت در شرکت تضامنی، ممکن است یک یا چند از نفر از شرکا، شرکت را فسخ کند.

اگر شرکت برای مدت محدودی تشکیل شده و حق فسخ در اساسنامه از شرکا سلب شده هیچ کدام از  شرکا نمی‌توانند از حق فسخ استفاده کنند. تبدیل شرکت هر شرکت تضامنی می‌تواند با تصویب تمام شرکا و به شرکت سهامی تبدیل شود. در این صورت رعایت تمام مقررات شرکت سهامی، حتمی است (ماده ۱۳۵).

قاعده تضامن نسبت به دیونی که شرکت در زمان تضامنی بودن داشته، به قوت خود باقی است. در شرکتی که به سهامی تبدیل شده است، اگر دارایی شرکت کفاف طلب بستانکاران را ندهد و آن‌ها ثابت کند که طلب در زمانی بوده که شرکت تضامنی بوده است، شرکای تضامنی به‌صورت تضامنی مسئول پرداخت طلب آن‌ها خواهند بود.

انحلال شرکت‌های تضامنی چگونه است؟

انحلال شرکت‌های تضامنی با دیگر شرکت‌ها از چند جنبه متفاوت است. به طور کلی، بر اساس ماده ۱۳۷، شرکت تضامنی در موارد زیر منحل می‌شوند.

• وقتی شرکت، مقصودی را که برای آن تشکیل شده، انجام دهد با انجام آن غیر ممکن شده باشد.
• زمانی که شرکت، برای مدت معینی تشکیل شده و مدت منقضی شده باشد.
• در صورتی که شرکت ورشکست شود.
• در صورت بدهکاری تمام شرکا
• در صورت فسخ یکی از شرکا با رعایت شرایط مربوط
• در صورت ورشکستگی یکی از شرکا با رعایت شرایط مربوط
• در صورت فوت یا حجر یک شریک با رعایت شرایط مربوط

سخن آخر

شرکت‌های تضامنی از جمله شرکت‌های قانونی هستند. قوانین خاصی در مورد ثبت و تشکیل، ورشکستگی و انحلال این شرکت‌ها حاکم است که در بالا به طور خلاصه به آن‌ها پرداخته شد.